Aflevering 2: Het moment suprême

HET MOMENT SUPRÊME
Geschreven door Bert Plomp

Al naar gelang de dag richting 8 uur vorderde liep de spanning thuis verder op. Zonder dat dit de eerbiedige stilte van deze dag verstoorde werden er vanuit de huiskamer eerste spiedende blikken op de openbare weg geworpen. Het verloop van het verkeer op straat werd scherp geobserveerd. De aandacht ging vooral uit naar de gedragingen van de weggebruikers. Viel er al enige nervositeit onder hen te bespeuren? Versnelden voetgangers reeds hun pas? Zetten fietsers nog een tandje bij om op tijd thuis te zijn?

Een uur voor het luiden van de klok op de Waalsdorpervlakte trok mijn moeder met een ernstig gezicht de gordijnen halfdicht. Gordijnen die geheel of gedeeltelijk toe zijn duiden in ons land vaak op een sombere gemoedstoestand van de bewoner. Tenzij het dient om felle zonneschijn buiten te sluiten. Tenzij het nachtelijk uur zulks vordert. Hoe het ook zij, mijn ouders wilden daarmee het signaal afgeven dat er achter hun voorhangsels gerouwd werd. De werkelijke reden was dat vader en moeder zich nu achter het gordijn konden opstellen en ongezien de straat konden afturen. Konden controleren welke buurtgenoten het met de dodenherdenking niet zo nauw namen.

Na gedane arbeid haastte iedereen zich op 4 mei naar huis. Men wilde op tijd binnen zijn. Niet op straat betrapt kunnen worden zodra de minuut stilte was ingegaan. Het werd als een doodzonde aangemerkt als je gedurende de herdenking je nog op straat voortbewoog. Mijn ouders waren daar heel scherp op. Gezeten in hun observatiepost wachtten mijn ouders de ontwikkelingen op straat met spanning af. Dan was het eindelijk zo ver. Het had veel weg van het nationale aftelmoment op oudejaarsavond. Op tv klonk het droevige klokkengelui op de Waalsdorpervlakte. De officiële minuut stilte was ingegaan. Vader en moeder leunden thans zover mogelijk naar voren om vanachter de gordijnen vast te stellen wie zich nu nog op straat waagde. Natuurlijk waren er altijd wel enkele individuen op straat waar te nemen. Voor zover zij niet stil stonden of van de fiets waren gestapt om hun respect voor de gevallenen te tonen, werden ze door mijn ouders meedogenloos voor schoft, landverrader en wat dies meer zij uitgemaakt. De controle van passanten vergde echter zoveel aandacht van mijn ouders dat hun eigen dodenherdenking er veelal bij inschoot.

Veel lovende woorden waren er altijd voor de buschauffeur van lijn 4. Ieder jaar weer bracht hij zijn bus om exact 8 uur midden op de weg robuust tot stilstand. Aansluitend sprong hij eruit en ging met de hand aan zijn pet voor zijn voertuig in de houding staan. Ik vond het altijd een heel theatrale actie van de man. Slechts honderd meter voor de plek waar hij zo stevig op de rem trapte was namelijk de eindhalte van lijn 4 gevestigd. In een speciaal voor hen daar geplaatst hokje hielden de chauffeurs aan het einde van een rit verplicht tien minuten pauze. Waarom bij de eindhalte dus niet even gewacht tot de herdenking passé was? Waarom zo demonstratief positiekiezen te midden van twee flatgebouwen en daar in het volle zicht van alle huiskamers in de houding gaan staan? Waarschijnlijk omdat de chauffeur vermoedde dat veel bewoners zijn optreden zouden gadeslaan. Toeschouwers die, verscholen achter hun gordijnen, zijn doen en laten nauwlettend volgden.

Nog ieder jaar volg ik hier in Ierland de dodenherdenking op de Nederlandse tv. Als de klok dan weer geluid wordt moet ik steeds een zekere aandrang onderdrukken. Een aandrang om te controleren of er nog iemand op het zeeweggetje voor het huis zich verplaatst. Terwijl er hier in de serre helemaal geen gordijnen hangen. Terwijl het hier op het moment suprême pas 7 uur is!