Aflevering 11: Dat spoort niet

DAT SPOORT NIET
Geschreven door Bert Plomp

Laat op een zwoele zomeravond door de duisternis denderen. Zittend in een compartiment van een ouderwets Duits treinstel. Liefst alleen, met het raampje helemaal opengedraaid, zodat er een ware Sirocco in je coupé woedt. Zodat de gordijntjes wild om je oren fladderen. Wat een geweld en wat een heerlijke ventilatie. Dat is mijn ideale manier van reizen.
In het verleden heb ik verschillende malen met de Lorelei-expres gereisd door Duitsland. Een groot deel van het traject liep langs de Rijn.
Terwijl de zon ondergaat, heerlijk ontspannen achterover leunen in een luxe fauteuil. Genieten van de prachtige uitzichten en een glas witte wijn.
In die tijd nam ik, samen met vrouw en dochter, ook iedere winter de Bergland Express naar Oostenrijk. Naar Zell am See voor een wintersportvakantie.
De trein vertrok aan het einde van de middag van Utrecht Centraal en arriveerde de volgende morgen vroeg in Zell.
De rijtuigen waren uitgerust met couchettes. Dat zijn compartimenten met 6 zitplaatsen. Voor de nacht kunnen die zitplaatsen omgebouwd worden tot slaapplaatsen. Twee stapelbedden aan weerszijden.
Het was altijd weer spannend te zien met wie je voor de duur van de reis werd opgezadeld.
Soms hadden we geluk, dan bleven we de hele reis met z’n drietjes.
Op de weg terug gold hetzelfde recept. Aan het einde van de middag vertrok de trein uit Zell en arriveerde ‘s morgens om een uur of 10 in Utrecht.
Eens, op een late wintersportvakantie in april, namen we wederom deze nachttrein terug naar Utrecht.
In Zell waren geen anderen onze couchette binnengestapt. Echter, de trein moest nog een aantal tussenstops maken tot aan de grens.
Toen de trein het laatste station binnenreed, zaten we nog steeds met z’n drietjes. We verkeerden al in een euforische stemming.
Helaas, in Kufstein stond weliswaar slechts een persoon op het perron, maar deze nam uitgerekend plaats in ons compartiment.
De man was een bergwandelaar. Hij was gestoken in een lederhosen en droeg lange geitenharen sokken.
De berglucht had hem kennelijk geen goed gedaan. Hij hoestte en proestte onophoudelijk en zweette als een paard.
Ik had de indruk dat de man een week lang niet uit zijn wandelkleding was geweest. Hij stonk een uur in de wind.
Kort nadat de wandelaar ons had vergezeld, ben ik maar op het gangpad gaan staan. Daar heb ik de hele nacht doorgebracht. Pas toen de trein Utrecht Centraal binnenrolde, ben ik teruggekeerd om mijn familie en koffer te halen.
Over het algemeen ben ik zeer content met de spoorwegen. Ik vind reizen per trein de plezierigste wijze van vervoer.
De spoorwegen moeten alle aandacht daarop concentreren. Op de tevredenheid van de klant.
Nu valt het mij op dat ze daarmee bij de NS geen genoegen meer nemen. Sinds de komst van Roger van Boxtel wil de NS ook op subtiele wijze het volk nieuwe progressieve inzichten bijbrengen.
Deze hoogste stationschef was op een nacht badend in het zweet wakker geworden. Hij was tot het besef gekomen dat het niet alleen maar mannen en vrouwen zijn die zijn rijtuigen bevolken. Zo af en toe zit daar ook een transgender tussen en dat is geen man maar ook geen vrouw. De omroepers moeten vanaf nu daarmee rekening houden. Voortaan is het geen “Dames en heren” meer, maar “Reizigers”. Hoewel, “Reizigers” klinkt wat kil. “Beste reizigers” ligt vriendelijker in het gehoor, dacht Roger.
Sinds die verandering is doorgevoerd, voel ik me enigszins buitengesloten op het Centraal Station.
Voorheen werd ik als niet-reiziger ook betrokken in het wel en wee op het spoor.
Bijvoorbeeld. Als de trein naar Den Bosch weer eens was uitgevallen door herfstblaadjes op de rails. Dan was de overeenkomstige annonce ook aan mij gericht. Voor mij was die mededeling ook van belang. Ik kon dan besluiten een belangstellend kijkje te gaan nemen op het getroffen perron. Nota te nemen van al die verontwaardigde koppen.
Voor “Dames en heren” moet toch iets beters te bedenken zijn dan “Beste reizigers”.
“Beste mensen” was het eerste wat in mij opkwam.
Echter, viervoeters maken ook regelmatig gebruik van de diensten van de NS.
“Geachte toehoorders” en “Geachte luisteraars” vallen wellicht in slechte aarde bij doven. “Geachte aanwezigen” lijkt mij de lading verantwoord te dekken.
Via een reclamespotje liet Roger aan het einde van het jaar weten dat de NS het reizend volk weer overal veilig en wel had afgeleverd. Naar allerlei bestemmingen in binnen- en buitenland had gebracht en natuurlijk naar de allerbelangrijkste: terug naar huis.
Roger zit momenteel met wat joodse organisaties te bakkeleien over de terugbetaling van treinkaartjes.
Net als nu het geval is, bracht de NS je in de oorlog ook overal naartoe. Ook naar minder populaire oorden.
De NS vervoerde massa’s joden naar Westerbork, naar het voorportaal van de dood. Uiteraard alleen op vertoon van een geldig plaatsbewijs. De reis terug naar huis viel echter buiten de geboden service.
Dat jongens en meisjes het met elkaar doen, brengt de natuur met zich mee. Dat jongens het ook wel met jongens kunnen vinden en meisjes met meisjes, dat is nog niet wijd en zijd geaccepteerd. Vooral oer-aanhangers van sommige religies willen er niet aan denken, laat staan geloven.
Ook daarin zag progressieve Roger een opdracht voor hem weggelegd.
Tegen de achtergrond van de NS als verbindende vervoerder, wordt de nietsvermoedende tv-kijker een reclamespotje voorgeschoteld, waarin twee meisjes liefde op het eerste gezicht voor elkaar vatten.
De kijker ziet een mollig, blond, wat schuchter meisje op pad gaan naar Rotterdam.
Voordat deze blondine de trein bestijgt, ziet ze door haar brilletje nog net dat een ander meisje haar lieflijk toelacht.
Het andere meisje is vlot, spichtig, heeft een getinte huid en een ringetje door haar neus. Zij doet me denken aan zo’n spierinkje uit het fameuze tafelspel Hengelsport.
Zonder dat beiden het in de gaten hebben, kruisen ze elkaars pad een paar keer op weg naar Rotjeknor. De hele reclame lang hoor je Aretha Franklin kwelen “You make me feel like a natural woman”.
Uiteindelijk treffen de meisjes elkaar op een Rotterdams terrasje. Het brilletje, als consument, zittend aan een tafeltje. Het ringetje, als serveerster, bestellingen opnemend. De liefde straalt werkelijk van hun gezichtjes.
Nu kun je je bij deze reclame afvragen wat een “natural woman” eigenlijk voelt. Ik heb het idee dat Aretha en Roger daar heel verschillend over denken.